Transnaród. Polacy w poszukiwaniu politycznej formy

Książka podejmuje próbę podsumowania zmian polskiego systemu politycznego, zachodzących na przestrzeni minionych 30 lat. Są one, zdaniem autora, są przede wszystkim pochodną procesów społecznych, stąd też znaczną część pracy zajmuje opis tych ostatnich - od statycznego, dającego się opisać w kategoriach klasowych społeczeństwa PRLu, do obecnej polskiej wspólnoty, funkcjonującej w warunkach epoki post-industrialnej, ale wciąż poszukującej własnej zbiorowej tożsamości.

Polityczny wymiar tej wspólnoty zdeterminowały dwa wielkie społeczne konflikty: najpierw zdefiniowany przez prof. Mirosławę Grabowską podział postkomunistyczny, a następnie będący jego kontynuacją podział na beneficjentów i malkontentów transformacji. Skutkiem tego pierwszego był podział sceny politycznej pomiędzy ugrupowania post-solidarnościowe i postkomunistyczne, skutkiem kolejnego - podział pomiędzy PiS i PO, które zagospodarowały odpowienio pokrzywdzonych przebiegiem przemian po 1989 r. i tych, którzy na nich skorzystali.

Zdeterminowana przez te konflikty rywalizacja polityczna wytworzyła trzy odmienne wzorce funkcjonowania polskiej polityki, według których nasze najnowsze dzieje podzielić można na trzy wyraźne okresy: postkomunistyczny (lata 1993-2005), duopolu (lata 2005-2015) i demokracji plebiscytarnej (lata 2015-2023). W każdym z nich inne czynniki determinowały zachowanie aktorów i w każdym z nich inaczej funkcjonowało państwo oraz system medialny; co charakterystyczne, jedna cecha pozostawała jednak stała: był nią zasadniczy brak sterowności polityki publicznej, stanowiącej nieodmiennie wypadkową przypadku i pomysłów autorskich indywidualnych reformatorów.

Obecnie, jak twierdzi autor, dostrzec można symptomy wygasania drugiego z tych podziałów, co jego zdaniem wieszczy stopniowy schyłek obu formacji, które zdominowały polską politykę w latach 2005-2023. Ewentualny nowy podział wciąż jednak pozostaje trudny do uchwycenia, a jego ostateczne wykrystalizowanie się zależeć będzie m. in. od sytuacji międzynarodowej. Coraz istotniejszą dla Polaków kwestią staje się bowiem stosunek do (nabierajacych tempa) procesów federalizacyjnych w obrębie UE, na co dodatkowo nakłada się rywalizacja dwóch wersji polskiej tożsamości - tradycyjnej, opartej na micie romantycznym i antyromantycznej, zorientowanej na nowoczesność (która pozostaje jednak słabo zdefiniowana). Wyniki ostatnich wyborów parlamentarnych wydają się tezę tę potwierdzać, jako największy zwycięzca wyłania się z nich bowiem Trzecia Droga, partia nie odcinająca się radykalnie od polskiej tradycji, ale zarazem odrzucająca kształt, jaki próbował nadać jej PiS.

Czy z kryzysu tożsamości, dotykającego obydwie partie, naprzemiennie rządzące Polską od 18 lat wyłoni się nowy model rywalizacji politycznej i czy wpłynie on na sposób funkcjonowania instytucji państwa, pozostaje na razie niewiadomą.

Serdecznie zapraszam do lektury i odwiedzenia strony: transnarod.pl

źródło grafiki wykorzystanej w artykule: ksiegarniaomp.pl