W 2014 roku po raz pierwszy wszyscy członkowie rad gmin wybierani byli w jednomandatowych okręgach wyborczych. Granice okręgów wyznaczane były przez same rady, co powodowało niebezpieczeństwo wystąpienia zjawiska gerrymanderingu, tj. manipulowania granicami okręgów wyborczych w taki sposób, aby skumulować poparcie dla oponentów w kilku okręgach, a samemu mieć nieznaczne poparcie w większej ilości okręgów.

W efekcie takich manipulacji, wynik wyborów może być zniekształcony w sposób faworyzujący niektóre ugrupowania. Celem projektu było sprawdzenie, czy zjawisko gerrymanderingu wystąpiło w wyborach samorządowych w 2014 roku.

W literaturze politologicznej wypracowano już liczne metody wykrywania gerrymanderingu. W wyniku prowadzonych badań okazało się, że lokalne systemy partyjne bardzo różnią się od tych, dla których metody te powstały: część ugrupowań nie wystawia kandydatów w całej gminie, a wielu kandydatów jest niezależnych. Stąd też najważniejszą częścią projektu było wypracowanie nowych metod wykrywania gerrymanderingu. Wśród nich wspomnieć należy m.in. o:

• metodach porównywania wyników podziału mandatów z teoretycznym modelem rozkładu poparcia oraz z nieparametrycznym modelem statystycznym,
• metodach opartych na procedurach wykrywania outlierów,
• uogólnieniach metod wykrywania asymetrii partyjnej oraz porównywania liczb głosów zmarnowanych,
• licznych metodach poszlakowych.

Aby można było testować wypracowane metody, w toku projektu powstał także algorytm optymalizacyjny generujący hipotetyczne skrzywione podziały na okręgi dla testowych gmin (np. Krakowa).

W badaniu nie odnaleziono przypadków gerrymanderingu na skalę na tyle znaczną, by mógł on wpłynąć na wynik wyborów – nie jest jednak jasnym, czy manipulacje nie miały miejsca. Mogły bowiem zostać przeprowadzone na zbyt małą skalę lub też okazać się nieskuteczne. Nie oznacza to jednakże, że w gminach nie było przypadków skrzywienia wyborów, rozumianego jako takie anomalie rozkładu poparcia ugrupowań, które wytwarzałyby nierówne reguły gry, dając niektórym ugrupowaniom większą łatwość zdobywania mandatów. Brak jednak dowodów (czy choćby silnych poszlak) świadczących o ich intencjonalności.

Książka będąca rezultatem projektu jest w trakcie prac redakcyjnych i ukaże się niebawem nakładem Wydawnictwa UJ.