Instytucja poprawki legislacyjnej w polskim procesie ustawodawczym
Poprzez analizę ilościową zjawiska inicjowania i przyjmowania poprawek na forum Sejmu, badacze zamierzają wyjaśnić, jaką funkcję pełnią poprawki w praktyce legislacyjnej Sejmu (wśród rozważanych hipotez jest m.in. poprawka jako narzędzie technicznej korekty projektu, jako instrument polityki transakcyjnej, jako narzędzie wewnątrzpartyjnych frakcji lub lobbingu, czy też jako sposób komunikacji z elektoratem), jakie czynniki wpływają na powodzenie lub niepowodzenie poprawek, w jakim zakresie Sejm ingeruje za pomocą poprawek w treść przedkładanych izbie projektów ustaw, a także jaką rzeczywistą rolę w procesie kształtowania legislacji pełnią komisje sejmowe i Senat.
Badania koncentrować się będą na czterech problemach:
- jaka jest aktywność i skuteczność poszczególnych aktorów politycznych lub instytucjonalnych w zgłaszaniu poprawek (oraz do jakich ustaw – w zależności od autorstwa politycznego i instytucjonalnego – poprawki są zgłaszane i przyjmowane), a także (w przypadku klubów parlamentarnych) jak ich skuteczność w promowaniu poprawek ma się do ich siły głosu mierzonej indeksem Banzhafa,
- jakie koalicje lub konflikty polityczne występują w głosowaniach nad poprawkami,
- jak często i jak głęboko Sejm ingeruje w kształt projektów ustaw,
- w jakim zakresie Sejm stosuje się do rekomendacji komisji w kwestii przyjęcia lub odrzucenia poprawki.
Przedstawione badania przyniosą całkowicie nowe ustalenia empiryczne w zakresie roli poprawki w polskim modelu stanowienia prawa. Rezultaty projektu przyczynią się do rozwoju dyscypliny m.in. dzięki:
- sformułowaniu wstępnej teorii roli i funkcji poprawki w procesie ustawodawczym;
- określeniu skali ingerencji Sejmu w tekst ustaw, co przyczyni się do lepszego określenia ról egzekutywy i legislatury w procesie tworzenia prawa, a także do zidentyfikowania aktorów odpowiedzialnych za kształt legislacji, wpływając przez to na rozwój takich obszarów badawczych, jak badania nad koalicjami, lobbingiem, czy polityką legislacyjną rządów;
- ustaleniom z zakresu rzeczywistego znaczenia komisji sejmowych i Senatu w procesie kształtowania prawa;
- określeniu skali, charakteru i (wstępnie) przyczyn występowania zjawiska poprawek przyjmowanych wbrew rekomendacjom komisji, co pozwoli w przyszłości zweryfikować hipotezę, czy poprawki takie negatywnie wpływają na jakość stanowionego prawa;
- analizie zmian badanych zjawisk na przestrzeni 16 lat, co pozwoli ocenić, na ile struktura funkcjonalna polskiego procesu legislacyjnego ma charakter utrwalony, na ile zaś dynamiczny i podlegający ewolucji.
Osoby realizujące projekt:
Jacek Sokołowski, Wojciech Słomczyński, Dariusz Stolicki